Jesteś tutaj: Strona główna » Pracownicy » Psycholog » Zainspiruj się

DOJRZEWANIE – PRAWIDŁOWOŚĆ CZY PROBLEM?

Nikt nie staje się dorosłym od razu, musi przejść przez okres dojrzewania, a trudno przejść przez ten okres bezboleśnie.

Obserwując relacje między ludźmi dorastającymi a dorosłymi dochodzi się do przekonania
o istnieniu konfliktu, zwanego „konfliktem pokoleń”. Problem ten szczególnie jaskrawo ujawnia się w środowisku rodzinnym. Młody człowiek przebywa w rodzinie, która najczęściej nie respektuje jego samodzielności, wyznacza mu odpowiednie role, oczekuje określonego zachowania, sprawuje nad nim kontrolę i egzekwuje wymagania.

Nic więc dziwnego, że właśnie wobec rodziców pojawia się bunt i protest najsilniejszy, jak również najbardziej jawny.

Tymczasem rodzina jest tą pierwotną grupą, w której kształtują się podstawowe wzorce zachowań i która stanowi źródło pojęć moralnych, źródło wiedzy o życiu, a jednocześnie azyl w razie ciężkich doświadczeń.

Zainteresowania, upodobania, przyzwyczajenia, przekonania, światopogląd rodziców, stanowią wzorce i są całym systemem wartości, który głęboko zakorzenia się w psychice młodego człowieka.

Dlaczego jednak bardzo często obserwuje się sprzeczności i konflikty między dorastającymi a ich rodzicami? Dlaczego rodzice i wychowawcy, patrząc na rozwój nastolatków, są pełni obaw i lęków? Dlaczego okres adolescencji obfituje w kłopoty
i nieporozumienia?

Aby odpowiednio ocenić i zrozumieć proces dorastania, należy wziąć pod uwagę wiele czynników.

Konieczne jest uświadomienie sobie, że podstawowym celem i zadaniem omawianego okresu jest stopniowe uwalnianie się spod rodzicielskiej opieki, osiąganie pewnej samodzielności, budowanie tożsamości, wreszcie odróżnienie się od świata dorosłych.

Skutecznym sposobem realizacji tych zadań, a jednocześnie zwrócenia na siebie uwagi, jest „bycie innym”. Dzieje się to poprzez wybór stroju, muzyki, języka, przyjmowanie postaw i zachowań, odbiegających od ogólnie przyjętych norm.

Należy przy tym pamiętać, że to poszukiwanie nowych sposobów demonstrowania własnego „ja”, może łatwo stać się destrukcyjne, jeżeli nie zostaną wyznaczone konkretne granice, a te muszą nakreślić rodzice oraz wspomagający proces wychowania, nauczyciele.

Udowodnione jest, że w okresie nastoletnim wzrasta znaczenie grupy rówieśniczej. To ona staje się ważnym punktem odniesienia, to ona jest miejscem eksperymentowania
z własną wolnością i odpowiedzialnością, to ona wreszcie narzuca tzw. „konformizm młodzieżowy”, czyli bezkrytyczne podporządkowanie się. Stąd dorastający ubierają się i czeszą podobnie, słuchają tej samej muzyki, mówią specyficznym, młodzieżowym językiem, mają zbliżone rozrywki, a nawet sposób zachowania. Jednakże wzajemne naśladowanie się nastolatków dotyczy w większym stopniu cech zewnętrznych niż wewnętrznych. Pod względem uznawanych wartości, środowisko dorastającej młodzieży jest bardzo zróżnicowane i pozostaje nadal pod silnym wpływem rodziców.
Specyficzną własnością czasu adolescencji jest tzw. „negatywizm” (przekora), który może przybierać postać uporu, nieposłuszeństwa, czy nawet arogancji. Zdrowo rozwijający się nastolatek może od czasu do czasu przejawiać nieposłuszeństwo, jako wyraz własnych, samodzielnych dążeń. Przekora jest często sposobem sprawdzania rodziców, ich cierpliwości, wytrzymałości, a właściwie miłości.

Istotną więc sprawą jest właściwe i konsekwentne postępowanie wychowawcze rodziców.

Swoistym rodzajem przekory jest zespół zachowań, określany jako „powolność działań”. Ileż to razy usłyszeliśmy te znamienne słowa: „zaraz”, „za chwilę”, „później”. Powolność jako sposób zwracania na siebie uwagi, jako dążenie do uzyskania przewagi nad rodzicami, jest zarazem niezwykle skuteczna, ze względu na wywoływanie silnej i gwałtownej reakcji dorosłych opiekunów.
Charakterystyczną cechą analizowanego okresu jest tzw. „chwiejność emocjonalna”. Dorastający łatwo przechodzą od radości do smutku, od entuzjazmu do zniechęcenia, od szczęścia do rozpaczy. Raz poszukują towarzystwa, innym razem pragną samotności. Są przesadnie pewni siebie, innym znów razem nie wierzą we własne siły.

Zadajmy więc sobie trochę trudu, aby tę młodzież zrozumieć i zaakceptować taką, jaką stworzyła ją natura.

W okresie dojrzewania pojawiają się pierwsze związki z osobami płci przeciwnej. Są one na ogół powierzchowne i opierają się na atrakcyjności zewnętrznej, często też są nietrwałe. Jednak mimo to, mogą być bardzo intensywne i wywoływać ogromne emocje. Zdarza się, że taki rodzaj relacji jest przyczyną problemów emocjonalnych,
a ich drastyczną konsekwencją może być nawet ucieczka z domu czy próba samobójcza. Dlatego niezmiernie istotne jest, aby dziecko dorastało w atmosferze bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania, aby miało świadomość, że jest kochane.

Omawiając „problemowe” zachowania dorastającej młodzieży należy zwrócić szczególną uwagę na te, które z powodu wysoce szkodliwego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka, wkraczają w zakres zachowań patologicznych. Zaliczamy do nich: palenie papierosów, picie alkoholu i zażywanie narkotyków.

Do zewnętrznych okoliczności sięgania po środki odurzające (w tym papierosy i alkohol) zalicza się przede wszystkim wpływ kolegów: przez namowę lub emocjonalne odrzucenie (wyśmianie, izolowanie). Młody człowiek nie zawsze potrafi się takim wpływom przeciwstawić.

Motywy sięgania po którykolwiek z wymienionych środków są bardzo różnorodne.
W okresie dorastania dużą rolę odgrywają motywy związane z osobistymi trudnościami, do których można zaliczyć niepowodzenia szkolne oraz konflikty rodzinne.

Ważne znaczenie mają również motywy wyzwalane przez nudę i monotonię, kiedy to młody człowiek pragnie wyrwać się z szarzyzny dni, przeżyć coś nowego, nadzwyczajnego.

Najbardziej jednak rozpowszechnione wydają się aktywne metody poszukiwania. Należą do nich:

motyw ciekawości, podążania za nowością i osiągania stanów zadowolenia,
motywy hedonistyczne, czyli dążenia do radości i zabawy,
motywy prestiżowe, czyli dążenie do dorosłości.

Niestety, jeżeli zostanie przekroczona pewna granica, jeżeli mamy do czynienia
z uzależnieniem, wówczas pojawiają się problemy, których rozwiązanie wymaga pomocy specjalistów.

Uogólniając powyższe rozważania można stwierdzić, że etap „przechodzenia” od świata dziecka do świata dorosłych, łączy się często z okresowym manifestowaniem zachowań, które w opinii „dorosłych autorytetów” są nie tylko zachowaniami nietypowymi, ale wręcz dewiacyjnymi, wywołującymi niepokój i przeciwdziałanie otoczenia.

Tymczasem wielu psychologów uważa, że owe zachowania są nieodzownym elementem rozwoju nastolatka i odgrywają bardzo ważną rolę w drodze do dorosłości, drodze pełnej trudów, stresów i obciążeń psychicznych.

Dlatego właśnie, sprawą niezmiernie istotną jest świadomy udział rodziców
w procesie wychowawczym.

Rodzicielstwo jest zatem wielką odpowiedzialnością.

Jeżeli rodzice pragną utrzymać dobry kontakt z dorastającym dzieckiem, muszą je traktować naturalnie, szanować jego sądy, nawet wtedy, gdy ich nie podzielają, wykazać maksimum cierpliwości.

Pamiętajmy, że kłopoty i trudności tego okresu skończą się nieuchronnie, jak nieuchronnie musiały nadejść.

I jeszcze jedna ważna sprawa. Dziecko od momentu przyjścia na świat pragnie i wymaga fizycznych objawów miłości. Dojrzewające dzieci sprawiają wrażenie nie potrzebujących czułości, ale wewnątrz tęsknią za nią tak, jak my wszyscy.

LITERATURA

Chłopkiewicz M. : Osobowość dzieci i młodzieży.
Hurlock E. B. : Rozwój młodzieży.
Korsak A. : Trudności wieku dojrzewania.
Łapińska R. : Psychologia wieku dorastania.
Maxwell R. : Dzieci, alkohol, narkotyki.
Zazzo B. : Oblicza młodości. Psychologia różnicowa wieku dorastania.
Żebrowska M. : Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży.

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ KOMPUTEROWYCH

Uzależnienie jest psychiczną lub fizyczną zależnością od substancji, osób, zachowań lub rzeczy, które doraźnie wywołują poprawę samopoczucia osoby uzależnionej. Doraźnie, dlatego że korzyści, jakie odnosi się z nałogu, trwają krótko. Trwałe są natomiast negatywne skutki – uszczerbek w relacjach międzyludzkich, uczucie wstydu, przegranej.

Czynniki uzależniające to: narkotyki, alkohol, pożywienie, seks, telewizja, komputer, praca i sukces, kontrolowanie ludzi i wydarzeń, pieniądze (wydawanie, gromadzenie lub hazard), aprobata innych ludzi, destruktywne relacje, dolegliwości fizyczne, dążenie do perfekcjonizmu, czystość, wygląd zewnętrzny, religia.

Niniejszy artykuł poświęcony jest uzależnieniom od komputera, Internetu, gier jako najczęściej spotykanym u dzieci i młodzieży.

To na rodzicach spoczywa obowiązek sprawowania kontroli nad treściami, które za pośrednictwem współczesnych mediów dosięgają ich dzieci. Wiele gier komputerowych przesiąkniętych jest przemocą, seksem i treściami okultystycznymi. Filmy, bajki, gry oddziałują emocjonalnie na życie widzów, zwłaszcza dzieci. Pod ich wpływem wzmagają się postawy lęku, agresji. Poruszające obrazy zapadają głęboko w pamięć dziecka, a potem są odgrywane – najpierw podczas zabawy, potem w życiu. W Internecie dzieci trafiają na różne strony, czasem nieopatrzne kliknięcie w reklamę, kieruje na stronę płatną, ociekającą seksem. Blokady rodzicielskie włączane na komputerach, owszem, pomagają, ale lepiej chroni dzieci wychowanie w duchu osobistej godności, odpowiedzialności i świadomości. Dlatego należy rozmawiać z dziećmi na temat uzależnień, wpływu szkodliwych materiałów i przekazów medialnych na umysł i ciało młodego człowieka. Trzeba podawać i omawiać przykłady osób wykorzystanych przez oszustów przy pomocy Internetu. Trzeba opowiadać o różnych zdarzeniach, aby dziecko wiedziało, jak postąpić w danej sytuacji. Podczas rozmów strzec się trzeba reakcji histerycznych, wybuchów, łez, zawstydzania. Równocześnie samemu należy dawać dobry przykład i nie przebywać zbyt długo przed monitorem. Czasami trzeba wręcz zwołać spotkanie rodzinne i podjąć odpowiednie decyzje, jeśli widzimy, że coś złego się dzieje – może to być zakaz oglądania poszczególnych programów, stacji, konfiskata szkodliwych płyt, gier, komiksów, dysków (najlepiej ze zwrotem poniesionych nakładów przez dziecko). Decyzje wymagają omówienia z dziećmi, aby nie poczuły się pokrzywdzone i z przekory nie zaczęły robić tego samego.

Sygnały rozpoznawcze uzależnień to:

– pogorszenie relacji z innymi członkami rodziny, odsunięcie się do rodzinnych zajęć, obowiązków, prac,

– zaniedbanie znajomych w realnym świecie na rzecz wirtualnych,

– pogorszenie wyników w nauce,

– zaczerwienione oczy, zmęczenie, czasem depresja.

– brak innych zainteresowań poza komputerem, np. sportowych,

– negatywne zmiany osobowościowe takie jak: niepokój, przygnębienie, nerwowość, kłamanie, skrytość,

– zmiany dotyczące snu (bezsenność, zasypianie o dziwnych porach, późne wstawanie, szukanie odosobnienia).

Cykl uzależnieniowy:

Obsesja – Pogoń – Zaspokojenie – Powrót do normalności – Usprawiedliwianie się – Poczucie winy – Wstyd – Rozpacz – Przysięga „Nigdy więcej”.

Wykorzystanie komputera

Należy wiedzieć, że według danych młodzi ludzie używają komputera do: zakupów 33 %, zdobywania wiedzy 68%, zdobywania informacji 52 %, rozrywki 67%, kontaktu 62 %. Tak więc jest to raczej droga zabawka, niż sposób na uczenie się dla młodzieży. Do korzystania z Internetu na bieżąco przyznaje się 43% dzieci, codziennie 43%, kilka razy w tygodniu 12%, 1,5% – kilka razy w miesiącu, 0,5 – rzadziej niż raz w miesiącu. Zatem jeśli dziecko przebywa przy komputerze dłużej niż godzina – dwie dziennie bez konkretnego powodu np. realizacja projektu do szkoły, można mówić o niekontrolowanej zabawie i prostej drodze do uzależnienia. Łatwo sprawdzić, czy trudno dziecku żyć bez komputera – niech nie używa go przez dwa dni i obserwuje w tym czasie swoje zachowanie. Bardzo często wtedy jest rozdrażnione, nie umie sobie znaleźć miejsca, zająć się czymś innym, jego myśli natrętnie krążą wokół tematu „kiedy będę mógł poklikać i usiąść przez monitorem”.

Jak uchronić dziecko przez uzależnieniem?

Rozmawiaj z dzieckiem na wszystkie tematy, aby było świadome.
Kochaj, ale wymagaj od dziecka wykonywania codziennych obowiązków.
Akceptuj i szanuj swoje dziecko. Nie musi być takie jak ty.
Chwal swoje dziecko. Niech czuje się doceniane.
Ufaj, ale czasem kontroluj strony odwiedzane przez dziecko oraz czas spędzany przy komputerze.
Proponuj wartościowe strony dla dzieci.
Uświadom, co jest przywilejem dziecka (np. telefon, komputer, pizza, modne ciuchy, gadżety), a co prawem (nakarmić, ubrać, zapewnić dostęp do edukacji, dać miejsce do spania, zapewnić opiekę medyczną).
Pomóż odkryć dziecku jego zainteresowania np. plastyczne, muzyczne, sportowe i wspomóż w realizacji pasji.
Zadbaj o dobry kontakt dziecka z rodziną i rówieśnikami np. zaproszenia do domu, wspólne wyprawy, wycieczki.
Wychowuj dziecko w duchu wartości, ucz rozróżniania tego co dobre i co złe.

Bibliografia:

„W stronę wartości”. Encyklopedyczny poradnik życia rodzinnego, Frank Minirth, Paul Meier, Stephen Arterburn, Świat książki, Warszawa 1998

http://czasdzieci.pl/domowa-akademia/rodzice-artykuly/id,901-rodzicielskie_obowiazki_dzieciece.html

„Wychowanie do życia w cyfrowym świecie”. Przewodnik dla nauczycieli i nie tylko, Fundacja Panoptykon, Warszawa 2015

Żeby kogoś poznać, trzeba z nim rozmawiać…
bo znać osobę to dużo więcej, niż tylko wiedzieć, jak wygląda.

Pierwszą zasadą komunikacji z nastolatkiem jest cierpliwe słuchanie. Nic nie mówiąc, nie ponaglając, nie zajmując się w tym czasie niczym innym. To trudne, gdy różne rady i komentarze same cisną się nam na usta. Młodzi ludzie często nie chcą nic usłyszeć, chcą się tylko wypowiedzieć. Jeśli zobaczą, że są słuchani, to chętnie będą mówić. Pomocą do otwarcia dziecka na dialog jest podzielanie jego zainteresowań. Czasem trzeba posłuchać muzyki, której słucha dziecko, pooglądać z nim filmy, które ogląda, przeczytać te same książki…
Dialog to zdecydowanie więcej niż przedstawienie swoich poglądów. Jest on drogą do zrozumienia drugiego człowieka, zbliżenia się do niego i współdziałania z nim. Dialog jest drogą nauczyciela do dziecka.

Nie zaczynaj od „Musimy porozmawiać”
Ani nawet od „Pogadajmy”. Taki wstęp dla nastolatka oznacza zwykle: „Oho, będzie kazanie”, „Znów się będzie czepiać”, „Znowu coś zrobiłem źle”. Cała masa podejrzliwych myśli, które powodują, że nastolatek zamyka się w sobie i na wszelki wypadek przyjmuje pełną rezerwy i nieufności postawę obronną. I właściwie jest po rozmowie. Lepiej więc zacząć bez wstępów.

Zadawaj pytania zamiast prawić kazania
Starając się jak najlepiej przygotować dzieci do życia, często zasypujemy je radami. Mówimy im, jak mają się zachowywać, co robić, jak rozwiązywać problemy. Zrób to, nie rób tego, musisz, powinieneś. Nastolatki słysząc kolejne nauczycielskie instrukcje, oporują. Nie chcą naszych rad, ale potrzebują naszego zainteresowania. Zamiast „weź się za matematykę, bo nie zaliczysz testu”, lepiej zapytajmy: „Jak ci idzie z matmą?”. Tylko nie róbmy przesłuchania i zwróćmy uwagę, żeby pytanie nie brzmiało jak kontrola. Pytajmy życzliwie i z zainteresowaniem. I nie tylko o sprawy szkolne. Pytajmy o to, co myślą, jakie mają zdanie w różnych sprawach.

Zrozumienie i empatia
Kiedy młody człowiek zrobi jakieś głupstwo, coś zawali, popełni błąd, czy ma kłopoty, dorośli często reagują w stylu „A nie mówiłem?!”, albo „Coś ty najlepszego narobił?!”. Po czym szybko szukamy narzędzi, żeby skorygować zachowanie młodego człowieka. Wprowadzamy kary, sankcje, albo perorujemy: „na przyszłość zrób tak”, „staraj się bardziej”. To trudne, ale ważne, żeby powstrzymać się od takich reakcji i komentarzy. Dziecko w tarapatach i tak czuje się fatalnie – ma poczucie winy, boi się, jest niepewne i zawstydzone.
Dziecko, które zachowuje się w niepokojący nas sposób, zachowuje się tak z jakiegoś powodu. Nasza rola w takiej sytuacji to zrozumieć i nazwać jego uczucia, okazać wsparcie i poznać prawdziwe powody. „Zawaliłeś sprawdzian? Pewnie nie jest ci lekko” (zamiast: „Mówiłem, żebyś się więcej uczył!”). „Zawiodła cię przyjaciółka? To musi bardzo boleć, ufałaś jej” (zamiast: „Mówiłam, że ta Karolina to nie towarzystwo dla ciebie!”). Kiepski wynik sprawdzianu może być efektem nie braku odpowiedzialności, tylko stresu, albo tego, że coś ważnego zajmuje myśli nastolatka i nie pozwala skupić się na nauce. A to, że młody człowiek związał się z niezbyt godnym zaufania towarzystwem może oznaczać, że walczy o pozycję w grupie, albo że czuje się osamotniony w klasie. Okazanie zrozumienia może być początkiem dobrej rozmowy, a przede wszystkim buduje zaufanie.

Jeśli masz inne zdanie, zastosuj podejście „twoje-moje-nasze”
1. słucham tego, co mówisz i rozumiem twój punkt widzenia, nawet jeśli się z tym nie zgadzam,
2. przedstawiam ci mój punkt widzenia (z perspektywy nauczyciela),
3. wspólnie szukamy (naszego) rozwiązania.
Wysłuchanie nastolatka jest ważne z kilku powodów: buduje przestrzeń do rozmowy, zachęca do niej, buduje zaufanie, jest komunikatem, że to, co mówi ma znaczenie i jest dla nas ważne, jest okazaniem szacunku. Wszystko to, co nastolatek zobaczy w naszej postawie wobec niego, będzie dla niego wzorcem do budowania jego postawy wobec nas. Jeśli chcemy, by dziecko nas słuchało, sami musimy go słuchać, jeśli liczymy na szacunek i zaufanie – szanujmy i ufajmy.

5 przykazań dla nauczycieli
Żeby dzieci (szczególnie te nastoletnie) chciały z nami rozmawiać i żeby rozmowy budowały więź, a nie osłabiały ją, my dorośli musimy pamiętać, że rozmowa możliwa jest wtedy, kiedy jej uczestnicy mają równe prawa. A więc zanim wygłosisz swoje sądy, pamiętaj:
• nie zawstydzaj
• nie wzbudzaj poczucia winy
• wysłuchaj
• okaż szczere zainteresowanie
• staraj się zrozumieć

SPRÓBUJ POSTĄPIĆ TAK: Weź pod uwagę, że nastolatek dopiero testuje umiejętność wyciągania wniosków i do tego, co mówi, niekoniecznie jest przywiązany. Spróbuj ustalić, co myśli naprawdę. Najpierw pochwal go, że w ogóle zastanawia się nad daną sprawą („Cieszę się, że masz swoje przemyślenia, chociaż nie ze wszystkimi wnioskami się zgadzam”). Potem pomóż mu przeanalizować tok jego myśli („Czy uważasz, że to ma zastosowanie w każdej sytuacji?”). Gdy jeszcze raz rozważy swój pomysł i dopracuje szczegóły, możesz być mile zaskoczony.

Słowo przestrogi: Kiedy omawiasz coś z nastolatkiem, nie zakładaj, że twoje zawsze musi być na wierzchu. Nawet jeśli masz wrażenie, że mówisz jak do ściany, uczniowie najprawdopodobniej wyniosą z tej rozmowy więcej, niż się spodziewasz — i więcej, niż są skłonni przyznać. Nie zdziw się, jeśli za kilka dni usłyszysz z ust dziecka swoją opinię, i to wygłoszoną tak, jakby samo ją wymyśliło.

SPRÓBUJ POSTĄPIĆ TAK: Zamiast wdawać się w sprzeczkę, po prostu powtórz opinię nastolatka („Z tego, co rozumiem, chodzi ci o to, że…”). Następnie zadaj mu pytania („Co sprawia, że tak to odbierasz?” albo „Co skłoniło cię do takiego wniosku?”). Zachęć go, żeby się przed tobą otworzył, i uważnie wysłuchaj, co ma do powiedzenia. Jeżeli to tylko kwestia gustu, a nie zasad, pokaż dziecku, że szanujesz jego opinię — nawet gdy nie w pełni się z nią zgadzasz. Budowanie własnej tożsamości — a co za tym idzie swoich przekonań — jest nie tylko naturalne, ale też korzystne.

MATERIAŁ INFORMACYJNO-EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELI: JAK Z POWODZENIEM WZMOCNIĆ POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI U UCZNIA.

PROPOZYCJA DZIAŁAŃ:

◊Staraj się okazywać zainteresowanie każdym uczniem.

◊Witaj się z uczniem tak, aby wiedział , że go lubisz.

◊Podejmuj z uczniem rozmowy na zainicjowane przez niego tematy.

◊Staraj się nie bagatelizować zgłaszanych problemów przez ucznia.

◊Podkreślaj w rozmowie z uczniem zagadnienia dobre, a mniej mów o złych.

◊Dawaj uczniowi dobry przykład. Bądź dla niego modelem ról życiowych.

◊Słuchaj uważnie tego, co stara się przekazać w rozmowie uczeń.

◊Postaraj się przewidywać reakcje ucznia.

◊Opracuj konsekwentny system kar i nagród, stosowany w sytuacjach konfliktowych.

◊Zwracaj się do ucznia po imieniu.

◊Bądź opanowany, wystrzegaj się złośliwości , ironii i cynizmu wobec ucznia.

◊Staraj się poznać szczególne mocne strony ucznia i jego umiejętności.

◊Nie stawiaj uczniowi ultimatum, staraj się unikać form rozkazujących w dialogu z uczniem.

◊Unikaj osądzania i krytykowania ucznia.

◊Daj uczniowi do zrozumienia , że jest dla ciebie ważny i zaprezentuj troskę.

◊Chwal ucznia na forum klasy, prezentuj przed grupą jego atuty.

◊Przydziel uczniowi ważną funkcję w klasie ( taką , o której wiesz, że sobie z nią poradzi).

◊Informuj ucznia na bieżąco o decyzjach dotyczących jego osoby.

◊Wspieraj ucznia w formułowaniu celów, do których dąży.

◊Zachęcaj ucznia do wypowiadania własnych opinii i poglądów na forum grupy.

◊Mów uczniowi wprost o jego walorach i zaletach (stosuj pozytywne wzmocnienia).

◊Utwierdzaj ucznia w przekonaniu, że w niego wierzysz.

◊Staraj się stwarzać uczniowi warunki (zadania, funkcje, role) do osiągania sukcesów.

◊Dziel się z rodzicami pozytywnymi informacjami na temat ucznia.

◊Szukaj wspólnie z rodzicem sposobu rozwiązywania trudności ucznia.

◊Bądź przewodnikiem i partnerem rodzica w procesie edukacji i wychowania ucznia.

Dorastanie to czas ogromnych zmian. Nie jest to łatwe dla dzieci i ich rodziców. Jedynym rozsądnym sposobem radzenia sobie z pojawiającymi się wyzwaniami i problemami jest jak najlepsze poznanie ich i gotowość stawienia im czoła.

Oto lista 6 najczęstszych problemów, jakie mogą pojawiać się, gdy dziecko staje się nastolatkiem, a także wskazówki, jak sobie z nimi radzić.

Zmiany fizyczne nastolatka

Zmiany fizyczne zachodzą z powodu wzrostu poziomu hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie płciowe:
• Dziewczynkom zaczynają rosnąć piersi. Dla wielu z nich jest to krępujące i zawstydzające. Czują się bardzo niepewnie z powodu zmiany swojej sylwetki.
• U chłopców także zmienia się sylwetka – nie tylko gwałtownie wydłużają się ręce i nogi, ale też rozwija się muskulatura i rozrastają się barki.
• U chłopców zaczyna się mutacja – zanim głos obniży się z dziecięcego na dorosły, może pojawiać się chrypka i zaburzenia w wydawaniu głosu – na zmianę pojawiają się dźwięki niskie i wysokie, głos nagle załamuje się, staje się piskliwy.
• Skóra twarzy przetłuszcza się, pojawia się znienawidzony przez całe generacje nastolatków trądzik.
• Pojawiają się włosy na ciele: pod pachami, włosy łonowe, a u chłopców także włosy na twarzy.
• Znacząco zmienia się zapach potu, dzieci pocą się też znacznie intensywniej.
• U dziewczynek pojawia się miesiączkowanie i wszelkie związane z tym dolegliwości.

Jak nastolatkowi pomóc?

Pomóż dziecku zrozumieć, co się z nim dzieje i uświadom mu, na czym polegają zmiany:
• Wyjaśnij, że to normalne, że ciało się zmienia i że każdy człowiek musi przez to przejść.
• Pozwól mu we własnym tempie dostosowywać się do tego, co się z nim dzieje.
• Zaakceptuj zmiany i pomóż dziecku je zaakceptować.
• Zadbaj o odpowiednio odżywczą dietę, właściwą ilość snu oraz ruchu na świeżym powietrzu, aby dziecko zachowało siły i zdrowie.

Zmiany emocjonalne nastolatka

Hormony wpływają nie tylko na rozwój fizyczny, ale również na emocje:
• Wiek pomiędzy dzieciństwem a dorosłością to czas, kiedy nastolatek jest rozdarty pomiędzy coraz liczniejszymi i spoczywającymi na nim obowiązkami, a dziecięcymi pragnieniami i chęcią zabawy.
• Nastolatek zbyt mocno reaguje na bodźce i popada ze skrajności w skrajność: od euforii do przygnębienia – wahania nastroju są typowe.
• Dorastające dziewczynki są bardziej płaczliwe, ale i chłopcom zdarza się także reagować płaczem.
• Dzieci, które zaczęły dojrzewać wcześniej niż inne, czują się wyobcowane. Może to być przyczyną poczucia niższości.
• Pojawia się coraz więcej myśli na temat seksu, a to może wywoływać poczucie winy i wstydu.

Jak sobie radzić z emocjami nastolatka?

Dojrzewanie to emocjonalna przejażdżka kolejką górską i jest to normalne. Aby pomóc dziecku uporać się z problemami emocjonalnymi:
• Pozwól mu mówić, słuchaj bez osądzania i udzielania rad.
• Opowiadaj o własnych przeżyciach z tego okresu.
• Zachęć do ćwiczeń, gdyż aktywność fizyczna pomaga utrzymać poziom serotoniny na wysokim poziomie, dzięki czemu łatwiej panować nad emocjami.
• Zapewnij dziecko, że jego emocje są normalne. Podkreślaj, że to w porządku czuć się tak jak ono.
• Poszukaj zajęć pozwalających rozładować emocje w twórczy sposób: taniec, fotografia, rysunek, malarstwo.

Zmiany w zachowaniu nastolatka

Emocje mogą być tak bardzo przytłaczające, że dziecko pod ich wpływem zachowuje się sposób impulsywny, szkodliwy dla siebie i innych:
• Dzieci rozwijają się, ćwiczą swoją niezależność, a to sprawia, że coraz częściej kwestionują zasady i reguły ustalane przez rodziców. Przeciwstawiają się im, co może prowadzić do niebezpiecznych zachowań.
• Chęć próbowania nowych rzeczy i podejmowania ryzyka skutkuje nieostrożnym zachowaniem.
• Presja rówieśników i chęć dostosowania się do grupy może sprawiać, że pojawiają się zachowania trudne do przyjęcia – także strój, fryzura, wybór rozrywki to coś, czego rodzice nie akceptują.
• Szalejące hormony mogą sprawić, że dziecko zachowuje się agresywnie i wdaje w bójki z rówieśnikami.
• Nastolatki zaczynają kłamać, aby uniknąć konfrontacji z rodzicami lub ominąć zasady.

Jak sobie radzić z niechcianymi zachowaniami nastolatka?

Choć problemy z zachowaniem dziecka mogą znacząco utrudniać życie rodzicom, warto pamiętać o tym, że to tylko przejściowa faza w ich życiu. Dlatego tak ważne w tym okresie jest:
• Zdobycie zaufania dziecka.
• Rozmawianie z nim, słuchanie tego, co ma do powiedzenia bez oceny, krytyki, które mogą sprawić, że zachowanie jeszcze się pogorszy,
• Zapewnianie o swoich uczuciach i tym, że pozostają one niezmienne, bez względu na to jak dziecko się zachowuje.
• Takie pokierowanie rozmową z dzieckiem, aby uświadomić mu, że ważne jest bycie wiernym samemu sobie, akceptowanie tego jakim się jest i że nie trzeba podobać się za wszelką cenę innym.

Problemy w nauce

Zakończenie pierwszego etapu nauki – edukacji początkowej – związane jest z przekroczeniem progu szkolnego. Dziecko uczone jest przez kilku nauczycieli, z których każdy ma swoje wymagania. Do tego dochodzą najczęściej liczne zajęcia dodatkowe. Presja rodziców na osiąganie najlepszych wyników w nauce może być bardzo duża, a to może być przyczyną:
• Nadmiernego stresu, który sprawia, że dziecko nie potrafi się skupić.
• Przemęczenia wynikającego z nadmiaru obowiązków.
• Zaniedbywania konieczności odpoczynku.
• Zmniejszenia ilości snu.

Jak wesprzeć sprawy szkolne?

• Wspieraj aspiracje swojego dziecka, ale miej świadomość, że nie może być ono we wszystkim najlepsze.
• Pomóż mu wybrać to, na czym najbardziej mu zależy i zadbaj o to, aby mogło pielęgnować swoją pasję.
• Zmniejsz ilość obowiązków domowych, aby mogła skupić się na nauce.
• Kontroluj, czy dziecko się wysypia i odżywia prawidłowo.

Problemy psychologiczne nastolatka

Z badań wynika, że z około połowa problemów psychicznych, z jakimi zmagają się dorośli, zaczyna się w wieku nastoletnim. Problemy te mogą być naprawdę poważne, zagrażające zdrowiu i życiu dziecka.
• Niska samoocena, utrata pewności siebie, poczucie, że jest się gorszym, często wynikają z gorszej akceptacji własnego ciała.
• Gorsze oceny i zbyt wysoko postawiona poprzeczka dotycząca nauki dziecka, może je demotywować.
• Stres towarzyszący dojrzewaniu może być także przyczyną zaburzeń lękowych.
• W okresie nastoletnim rozwijać się mogą także zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy bulimia.
Dotyczą one tych dzieci, które nie akceptują swojego wyglądu i mają bardzo niską samoocenę.

Jak zareagować na problemy psychologiczne?

Rozpoznanie objawów poważnych problemów psychologicznych nie jest łatwe i często wymaga pomocy profesjonalisty. Poszukaj jej, jeżeli:
• Dziecko nie je lub bardzo zmienia swoje nawyki żywieniowe.
• Przywiązuje obsesyjną wagę do swojego wyglądu.
• Ma kłopoty ze snem.
• Jest nieszczęśliwe i nic go nie cieszy, jest smutne i osowiałe.
• O swoich spostrzeżeniach porozmawiaj z nauczycielami, aby dowiedzieć się, czy także w szkole zachowanie dziecka jest niepokojące. Nie neguj tego, co podpowiada ci intuicja – jeżeli coś cię niepokoi, koniecznie poszukaj pomocy.

Cyfrowe uzależnienie wśród nastolatków

Media społecznościowe wkroczyły nie tylko w nasze życie, ale też życie naszych dzieci i znacząco zmieniły sposób, w jaki wchodzimy ze sobą w interakcje.
• Dziecko może spędzać wiele godzin na telefonie, SMS-owaniu, rozmowach lub graniu.
• Internetowe przyjaźnie nie przekładają się na rzeczywistość – dziecko nie ma znajomych i ma bardzo ubogie życie towarzyskie.
• Uzależnienie od cyfrowych gadżetów ogranicza aktywność fizyczną, sprawia, że dziecko prowadzi niezdrowy i siedzący tryb życia.
• Uzależnienie od Internetu ma negatywny wpływ na wyniki w nauce.

Jak sobie z tym radzić?

• Zorientuj się, czy dziecko rzeczywiście marnuje czas siedząc przed komputerem, być może robi coś pożytecznego, związanego ze szkolnym projektem.
• Zamiast blokowania dostępu do Internetu rozmawiaj o swoich obawach.
• Pomóż dziecku znaleźć nowe aktywności, szczególnie takie, które zachęcą go do interakcji z innymi.
• Wspólnie zaangażujcie się w coś, co sprawi, że dziecko będzie spędzać mniej czasu przy komputerze i telefonie.